شناسایی ترکیبات روغن فرار گیاه Zeravschania membranacea و مقایسه آن با اسانس گیاه Z. pastinacifolia

مقدمه: اسانس‌ها مواد طبیعی موجود در گیاهان هستند که مواد تشکیل‌دهنده آنها به عواملی چون ژنتیک، آب و هوا و زیستگاه و غیره وابستگی دارد. گیاهان خانواده چتریان از نظر وجود اسانس غنی می‌باشند که به دلیل تنوع و تفاوت اثرات خود در پزشکی سنتی و جدید مصرف دارند. هدف: مقایسه اسانس دو گیاه بومی ایران از جنس Zeravschania می‌باشد. روش تحقیق: گیاهZeravschania membranacea (Boiss.) M. Pimenov در تیرماه سال 1382 جمع‌آوری شده و اسانس قسمت‌های هوایی آن به روش تقطیر با آب تهیه گردید (v/w 1/0%) که به رنگ زرد و با بوی قوی می‌باشد. یافته‌ها: در تجزیه اسانس به وسیله GC-MS، 35 ترکیب از 40 جسم، که 25/83 درصد اسانس را تشکیل می‌دهد شناسایی شد که میزان مونوترپن‌های آن 64/44 درصد است (19/15 درصد مونوترپن‌های اکسیژن‌دار و 45/29 درصد مونوترپن‌های هیدروکربنی). میزان سزکویی‌ترپن‌ها 7 درصد، فنیل پروپانوییدها 8/7 درصد و ترکیبات غیر ترپنی اسانس به میزان 81/22 درصد است. بیشترین مواد موجود در اسانس، آلفا ترپینیل استات (6/6 درصد)، کارواکرول (95/5 درصد)، تیمول (76/4 درصد)، آلفا اسیمن وای (08/4 درصد)، بتا بیسابولن (24/3 درصد)، ترانس متیل ایزو اوژنول (74/7 درصد) و تیموهیدروکینون دی متیل اتر (7/16 درصد) می‌باشند. نتیجه‌گیری: به دلیل رویش Z. membranacea در تپه‌های شنی و Z. pastinacifolia در شیب‌های آهکی و صخره‌ای محتویات اسانس دو گیاه تا اندازه‌های متفاوت می‌باشند.